Isabel dos Santos, córka byłego prezydenta Angoli José Eduardo dos Santosa, przez lata uchodziła za symbol afrykańskiego sukcesu w biznesie. Wykształcona w Londynie, inwestowała w telekomunikację, bankowość, sektor naftowy i media, budując sieć kilkuset spółek w Angoli, Portugalii i rajach podatkowych. W 2013 roku magazyn Forbes ogłosił ją najbogatszą kobietą Afryki, szacując majątek na ponad 2 miliardy dolarów.
Jej flagowe aktywa obejmowały m.in. udziały w operatorze Unitel, banku Banco BIC oraz portugalskim koncernie Galp Energia. W 2016 roku została mianowana prezesem państwowego giganta naftowego Sonangol, co umocniło jej pozycję w gospodarce Angoli.
Cień korupcji i nepotyzmu
Wraz z końcem prezydentury jej ojca w 2017 roku rozpoczął się demontaż rodzinnego imperium. Nowe władze oskarżyły Isabel dos Santos o wykorzystywanie powiązań politycznych do zawierania intratnych kontraktów, przejmowania udziałów w spółkach i transferu publicznych środków za granicę.
Śledztwo dziennikarskie Luanda Leaks ujawniło, że jej fortunę w dużej mierze zbudowano dzięki państwowym kontraktom i koncesjom, a zyski transferowano poprzez złożoną sieć firm offshore. Według angolskiej prokuratury z państwowych spółek, m.in. Sonangol i Sodiam, wyprowadzono w ten sposób setki milionów dolarów.
Międzynarodowa reakcja i sankcje
W 2019 roku sąd w Angoli zamroził jej aktywa, a w 2020 roku Interpol wydał czerwoną notę w celu jej aresztowania. Portugalia, Wielka Brytania i inne państwa zamroziły jej majątek o łącznej wartości ponad 1,5 miliarda dolarów.
W listopadzie 2024 r. rząd brytyjski wpisał ją na listę sankcyjną, określając mianem „notorycznej kleptokratki” i zarzucając defraudację co najmniej 350 milionów funtów. Stany Zjednoczone również objęły ją zakazem wjazdu, a w Angoli toczy się przeciwko niej postępowanie karne obejmujące 12 zarzutów, m.in. prania pieniędzy i oszustw.
Konsekwencje dla gospodarki Angoli
Przez lata działalność biznesowa Isabel dos Santos koncentrowała znaczną część gospodarki w rękach jednej rodziny, ograniczając konkurencję i utrwalając oligarchiczny system. Jej usunięcie z kluczowych sektorów otworzyło drogę do reform – państwo przejęło pełną kontrolę nad Unitel i innymi strategicznymi aktywami.
Walka z korupcją w Angoli nabrała tempa, a odzyskane środki mają zasilić budżet i inwestycje publiczne. Mimo że proces repatriacji majątku jest skomplikowany, międzynarodowa presja zwiększa szanse na powodzenie.
Upadek wizerunku i obecny status
Obecnie Isabel dos Santos mieszka w Dubaju, skąd odpiera oskarżenia, twierdząc, że są one motywowane politycznie. Jednak zamrożenie aktywów i odcięcie od kluczowych rynków spowodowały, że Forbes wykreślił ją z listy miliarderów.