Po raz pierwszy w historii Federacja Rosyjska przejęła kontrolę nad amerykańską firmą. Decyzję zatwierdził moskiewski sąd, przekazując aktywa spółki Glavprodukt pod zarząd państwowy. Eksperci ostrzegają, że to może być dopiero początek nowej polityki Kremla wobec zagranicznych inwestorów.
Amerykańska firma pod kontrolą rosyjskiego państwa
Moskiewski sąd rozpatrywał sprawę Glavproduktu przez ponad sześć godzin. Ostatecznie przychylił się do wniosku rosyjskiej prokuratury, która domagała się przekazania spółki pod państwowy zarząd. Firma została uznana za podmiot z kapitałem pochodzącym z kraju nieprzyjaznego. Przejęcie było możliwe na mocy dekretu prezydenta Władimira Putina z października 2024 roku. Dokument ten pozwala na czasowe zarządzanie majątkiem należącym do zagranicznych firm, jeśli te wycofały się z Rosji lub ich działania uznano za niekorzystne z punktu widzenia interesu narodowego.
Glavprodukt to producent przetworów spożywczych. Choć firma działała na rynku rosyjskim, jej struktura właścicielska wskazywała na kapitał amerykański. Decyzja sądu oznacza całkowitą utratę kontroli nad rosyjskimi aktywami. Przedstawiciele spółki nie pojawili się na rozprawie i nie odnieśli się do decyzji publicznie.
Nowe realia dla zagranicznych inwestorów
To wydarzenie jest pierwszym tak jednoznacznym przypadkiem, w którym rosyjskie władze przejmują pełną kontrolę nad przedsiębiorstwem zarejestrowanym w Stanach Zjednoczonych. Eksperci podkreślają, że sytuacja ta nie jest przypadkowa i wpisuje się w szerszą politykę nacjonalizacji zagranicznego majątku, która nasiliła się po inwazji Rosji na Ukrainę.
Od 2022 roku z Rosji wycofały się setki firm z Europy i Ameryki Północnej. Ich aktywa – fabryki, biura, sprzęt i znaki towarowe – często pozostały na miejscu. Władze rosyjskie coraz częściej korzystają z przepisów umożliwiających przejęcie tych zasobów bez zgody właściciela. Szacuje się, że od początku wojny Rosja przejęła zagraniczne aktywa o wartości przekraczającej dwadzieścia miliardów dolarów.
Planowane zmiany w rosyjskim prawie
Duma Państwowa przygotowuje obecnie projekt ustawy, która jeszcze bardziej utrudni zagranicznym firmom odzyskanie majątku w przypadku powrotu na rosyjski rynek. Nowe przepisy mają pozbawić inwestorów prawa do odkupu przejętych aktywów, a ewentualna rekompensata będzie ustalana jednostronnie przez rosyjskie władze. Taka regulacja ma dotyczyć firm z tak zwanych państw nieprzyjaznych, w tym także Polski, krajów Unii Europejskiej oraz Stanów Zjednoczonych.
Dodatkowo rosyjski urząd patentowy, Rospatent, rozpoczął procedury rejestracji porzuconych znaków towarowych. W ten sposób lokalne firmy mogą przejmować rozpoznawalne na świecie marki, które wcześniej funkcjonowały w Rosji. Taki przypadek dotyczył już miedzy innymi marki Ericsson, której znak towarowy został w 2025 roku przypisany rosyjskiej spółce zajmującej się odzieżą.